استرس در سگ ها و توله ها؛ نشانه ها، شناخت و راه های کنترل

استرس در سگ ها مسئله ی بسیار مهمیه. در دهه گذشته تحول عظیمی در درک و درمان اضطراب انسان رخ داده، درحالی که سگ ها هم استرس و اضطراب رو احساس می‌کنن اما نمی‌تونن احساسات خودشونو به صورت کلامی بیان کنن. همین موضوع تشخیص اینکه چه زمانی احساس اضطراب می‌کنن رو دشوار می‌کنه.

هنگامی که شما سرپرست یه سگ میشین، وظیفه تشخیص عواملی که باعث ایجاد استرس در سگ ها و توله سگ های شما میشه رو بر عهده می گیرین. اگه این علل رو کاهش بدین، می تونین کاری کنین که سگ شما در محیطش تا حد امکان احساس امنیت و راحتی کنه.

نشانه‌های استرس در سگ‌ها می‌تونه نامحسوس باشه، که این امر باید باعث این بشه که هوشیار باشین و یاد بگیرین که چه چیزی ممکنه باعث استرس اونا بشه و اون عوامل رو شناسایی کنین.

برای خوندن مطالب بیشتر راجع به رفتارشناسی سگ ها کلیک کنین!

تقسیم بندی استرس در سگ ها

استرس در سگ ها به سه نوع ترس، فوبیا و اضطراب تقسیم بندی میشه.

ترس؛ یک غریزه در پاسخ به تهدید خارجیه. تجزیه و تحلیل موقعیت به شما کمک می کنه تا بفهمین که آیا این یه پاسخ طبیعیه یا نامناسب. به عنوان مثال، اگه یه تهدید واقعی برای سگ شما یا عزیزانش وجود داشته باشه، این موضوع می تونه باعث استرس در سگ ها بشه و در این موقعیت پرخاشگری و ترس می تونه طبیعی باشه. در موارد دیگه، پرخاشگری ترس در صورتی نامناسب تلقی می شه که به سمت شخصی باشه که هیچ نشانه ای از تهدید سگ شما رو نشون نمیده. به یاد داشته باشین که سگ شما ممکنه موقعیت رو به گونه ای متفاوت تفسیر کنه و چیزی که برای شما تهدید نیست، ممکنه برای اون تهدید کننده باشه.

فوبیا ؛ ترس بیش از حد از یه محرک خارجیه. شایع ترین فوبیایی که باعث استرس در سگ ها میشه، فوبیای صدا (آتیش بازی، صداهای بلند، رعد و برق) هستش.

اضطراب؛ یه احساس ناراحت کننده یا ترسه که با پیش بینی خطر مرتبطه. به عنوان مثال، اضطراب جدایی زمانی اتفاق می افته که حیوون خونگی نسبت به دوری از صاحبش، چه برای مدت کوتاه یا طولانی، واکنش‌های غیرعادی داشته باشه.

علائم استرس در سگ ها

مهمه که بتونین بین رفتارهای عادی و استرس سگ ها و اضطرابش تمایز قائل بشین. این امر نیاز به آشنایی با رفتار طبیعی سگ شما داره.

بیشتر اوقات، سگ های آروم چشمایی گرد و باز دارن، وزنشون روی هر چهار تا پا افتاده، دمشون بلند شده و گوش های برآمده و رو به جلو دارن. اونا به طور طبیعی نفس می کشن؛ مگه اینکه از بازی یا ورزش نفس نفس بزنن.

در اینجا برخی از علائم استرس در سگ ها وجود داره که باید مراقب اونا باشین.

قدم زدن و تکون خوردن

درست مثل انسان‌ها، سگ‌ها اغلب در مواقع استرس حرکت می‌کنن یا حرکات چرخشی گسترده انجام میدن. این می تونه نشونه ای از هراس یا به طور کلی عصبانیت باشه. همینطور سگ شما ممکنه بلرزه. این مورد اغلب پس از از بین رفتن عامل استرس زا متوقف میشه.

افزایش ضربان قلب و نفس نفس زدن

هنگامی که استرس در سگ ها اتفاق می افته، سیستم عصبی خود مختار به طور خودکار وارد عمل میشه. این پاسخ بصورت «جنگ، گریز، یا انجماد» به ترس‌های خارجی یا عوامل استرس‌زاعه که یه پاسخ غیرارادی برای بقا و سازگاریه.

سگ ها همچنین دارای سیستم عصبی سمپاتیک هستنن. هنگامی که سگ استرس داره، این سیستم آدرنالین ترشح می کنه و ضربان قلب و تعداد تنفس رو افزایش میده که اغلب به عنوان نفس نفس زدن دیده میشه.

خمیازه کشیدن

سگ ها نه تنها زمانی که خسته هستن خمیازه می کشن، بلکه وقتی عصبین هم اینکارو انجام میدن. معمولاً این خمیازه ها مکرر و طولانی تر از زمانیه که خسته هستن.

ریزش آب دهان

سیستم عصبی سگ در اثر استرس فعال میشه و باعث ریزش بزاق و لب لیسی های مکرر میشه. هنگامی که سگ حالت تهوع داره و ممکنه ارتباطی با فعال شدن دستگاه گوارش توسط سیستم عصبی داشته باشه، این حالت هم دیده میشه.

رفتارهای اجباری

سگ‌ها برای کمک به آروم کردن خودشون رفتارهای مختلفی انجام میدن، اما این رفتارها زمانی که واقعاً استرس دارن می‌تونه اجباری و مخرب بشه. اجبارهای رایج عبارتند از لیسیدن بیش از حد خودشون، لیسیدن کف یا دیوارها، پارس کردن بیش از حد یا جویدن اجباری اشیا.

اغلب، این رفتار می‌تونه منجر به عفونت‌های پوستی ناشی از لیسیدن بیش از حد، بلع جسم خارجی و ناراحتی معده در اثر بلعیدن اشیا بشه. گریه یا پارس کردن هم می‌تونه یه رفتار خود آرام‌بخش در سگ‌های مضطرب یا راهی برای آگاه کردن ما از استرس اونا باشه.

هوشیاری بیش از حد (گشاد شدن مردمک ها، سیگنال های گوش، خشک شدن بدن)

سگ‌هایی که مضطرب هستن اغلب مردمک‌هاشون گشاد شده و سریع‌تر پلک می‌زنن. اونا هنگام آماده شدن برای خطر قریب‌الوقوع، به سختی در معرض توجه قرار می‌گیرن، اما این رفتار ممکنه با واکنش سیستم عصبی خودمختار و انجماد، دعوا یا فرار غیرارادی هم مرتبط باشه.

سفیدی چشم‌های اونا بیشتر از زمانی که آروم هستن دیده میشه و گوش‌هاشون می‌تونه در حین توجه ایستاده باشه یا در مواقع استرس به پشت سرشون بچسبه. قرار دادن دم بین پاها یا جابجایی وزن به انتهای عقب بدن هم می تونه از علائم استرس در سگ ها باشه.

پنهان شدن یا رفتار افسرده

سگ های تحت استرس اغلب پشت شما یا اشیایی مثل صندلی یا ماشین پنهان میشن تا از عوامل استرس زا دوری کنن. اونا ممکنه بیش فعال به نظر برسن و از پوزه های خودشون برای تکان دادن پاها یا دست های شما استفاده کنن تا به شما بگن از عامل استرس زا دور بشید. سگ شما همچنین ممکنه به طور کامل ساکت بشه، از حرکت باز بمونه و به نظر افسرده یا از موقعیت جدا شده باشه.

اسهال

آدرنالین روی سگ‌ها هم مثل انسان تأثیر میذاره و باعث میشه که دستشوییشون بگیره. سگ شما ممکنه در اثر استرس فورا ادرار کنه، کنترل روده خودشو از دست بده یا حتی اسهال داشته باشه.

این رفتار توسط سیستم عصبی سمپاتیک تعدیل میشه. یکی از علائم دیگه استرس گوارشی در سگ ها که البته کمتر پیش میاد کاهش اشتهاست. سگی که استرس داره حتی اگه سطح اضطرابش خیلی زیاد باشه، ممکنه از خوراکی های مورد علاقه ش امتناع کنه.

ریزش مو

سگ هایی که استرس دارن اغلب دچار ریزش مو میشن و این حالت معمولا در طول ویزیت دامپزشکی قابل مشاهده ست.

چجوری به سگ مضطرب کمک کنیم؟

در ادامه چند نکته وجود داره که می تونین برای کمک به سگ خودتون در اجتناب از استرس یا واکنش نشون دادن به اون استفاده کنین.

از موقعیت های استرس زا دوری کنین!

مهم ترین درمان برای استرس در سگ ها محدود کردن قرار گرفتن در معرض موقعیت های استرس زاست. از فعل و انفعالاتی که ممکنه باعث واکنش اضطرابی بشه، اجتناب کنین.

برای مثال، در مواقع اضطراب جدایی، فضایی آروم و ساکت با اسباب‌بازی‌های ایمن و وسایلی که بوی آشنا دارن براش فراهم کنین. آموزش سگ خودتونو در این زمینه با ترک اش برای مدت زمان بسیار کوتاه شروع کنین.

هر بار که برگشتین، سگتونو تحسین کنین و یه خوراکی کوچیک و سالم بهش بدین. از طریق تکرار این حرکت و افزایش آهسته ی مدت زمانی که تنهاش گذاشتین، سگتون یاد می گیره که همیشه برمی گردین و استرسش شروع به از بین رفتن میکنه.

اگه  استرس در سگ شما به دلیل حضور افراد جدید تو محیط بشه، زمانی که اون افراد اونجا هستن، اونو تو یه منطقه ی آروم از خونه بصورت جدا نگه دارین.

استراتژی های جدید رو تو یه محیط امن امتحان کنین

حساسیت زدایی ناگهانی، جایی که سگتونو در معرض چیزهایی قرار میدین که باعث استرس میشه تا زمانی که دیگه واکنشی نشون ندن، بهترین راه برای کمک به استرس و اضطراب تو سگ ها نیست.

تداوم معرفی محرک ها اغلب پاسخ های ترسناک سگ شما رو افزایش میده. در عوض، باید راهبردها و راه‌های جدیدی رو به سگتون آموزش بدین تا به استرس پاسخ بده.

برای ایجاد یه واکنش جدید به یه عامل استرس زا، باید برنامه پاداش برای سگتون مثل ارائه غذا، عشق، فعالیت یا زمان بازی ایجاد کنین. پاداش باید همیشه به دست بیاد و آموزش آهسته و پیوسته خواهد بود. این کار باید تو یه محیط با ثبات و ایمن انجام بشه؛ نه در موقعیت های مضطرب.

درمان با یادگیری استراتژی‌های کنترل در خونه شروع میشه، جایی که سگ شما باید همه چیز رو با واکنش مناسب در هنگام ارائه یه نشونه خاص به دست بیاره. این یه پاسخ قابل پیش بینی از دیدگاه سگ شما ایجاد می کنه. شروع با کارهای آروم مثل “نشستن” یا “دراز کشیدن” و در نهایت حرکت به سمت پاسخ های “تمرکز” و “فرار” به تعیین انتظارات برای اون چه که اتفاق خواهد افتاد کمک می کنه.

با پاسخ‌های تمرکز، هدف اینه که سگتون با شما تماس چشمی برقرار کنه یا روی یه خوراکی یا اسباب‌بازی تمرکز کنه تا اونو از عوامل استرس‌زا منحرف کنه.

پاسخ فرار اینه که حیوون خونگی خودتونو  آموزش بدین که به محض اینکه احساس استرس کرد به یه محیط امن و آروم (مثل زیرتخت یا اتاق) بره. استفاده از خوراکی های خوشمزه می تونه مفید باشه؛ تا زمانی که فضای امن خودشو یاد بگیره و پیدا کنه.

هرگز سگ خودتونو تنبیه بدنی یا سرزنش نکنین، چون این کار بی تاثیره و فقط باعث استرس در سگ ها میشه و به اونا یاد میده که از شما بترسن.

داشتن انتظارات واقع بینانه مهمه. برخی از مسائل ممکنه مادام العمر باشن یا نیاز به آموزش یا داروهایی داشته باشن که فقط میتونه توسط متخصص آموزش یا دامپزشک ارائه بشه.

دامپزشک ممکنه داروهای ضد اضطراب تجویزی رو برای کنترل استرس در سگ ها (از جمله فلوکستین، کلومیپرامین یا آلپرازولام) توصیه کنه. این ها تقریباً همیشه با توصیه آموزش اصلاح رفتار تجویز میشن.

نوع و دوز دارو بر اساس سن سگ شما، سایر شرایط پزشکی و محرک ها متفاوت خواهد بود. داروها اغلب چند هفته تا چند ماه طول می کشن تا اضطراب رو بهبود ببخشن و اغلب نیاز به تنظیم و آزمایش خون منظم دارن. حداقل زمان درمان برای اضطراب در سگ ها معمولاً ۴ تا ۶ ماهه اما تو برخی موارد ممکنه سال ها طول بکشه.

درمان دارویی ممکنه به کاهش پاسخ سگ شما به محرک ها و به یادگیری رفتارهای جدید کمک کنه و استرس در سگ ها رو کاهش بده. با این حال، هنگامی که دوز مصرفی دارو کاهش پیدا میکنه یا قطع میشه، ممکنه رفتارهای مضطرب اونا هم برگرده. درمان دارویی معمولا مادام العمر ادامه پیدا میکنه.

دامپزشک ممکنه زمانی که مسائل اضطرابی شدید مشاهده میشه یا برنامه های درمانی قبلی کمک نمیکنه شما رو به یه رفتارشناس دامپزشک ارجاع بده.

این موضوع خیلی مهمه که شما محرک های سگ خودتونو یاد بگیرین تا بتونین به اونا کمک کنین تا زندگی آروم، متعادل و مثبتی داشته باشن.

منبع: petmd

دکتر ژینوس مرتضوی

دانشجوی دکتری عمومی دانشگاه سمنان